Yüksek Baskı Teknikleri AĞAÇ BASKI

       Bu teknikte, düz kalıp yüzeylerinde basılması istenmeyen yerler kazınarak veya oyularak çukurlaştırılır. Yüksekte kalan yerlere merdane veya tampon ile boya verilerek baskı yapılır. Kalıp olarak düzgün yüzeyli ağaç, oyma ve kazımaya elverişli muşambalar (linolyum) kullanılır. Asitten yararlanarak kurşun, çinko, bakır levhalar da oyulabilir. Ağaç kalıp olarak şimşir, ıhlamur, kiraz, elma, armut gibi ağaçlar kullanılır. Yüksekte kalan yerlere merdane veya tampon ile boya verildikten sonra kağıt bu yüzeye yerleştirilir. Baskı kağıdının arka yüzüne tahta kaşığın sırtı veya benzeri bir tahta ile sürülerek gerçekleştirilir. Her renk için ayrı kalıplar oyulur ve aynı kalıba farklı renkler sürülerek çok renkli baskılar elde edilir. Oyularak yapılmış tahta kalıplar Çin’de 12. yy, Avrupa’da 15. yy  kullanılmaya başlanmıştır. Bu teknik Avrupa’da ortaçağda kutsal resimleri için kullanıldı. Gutenberg 1440 yılında harfleri dizerek sayfa kalıplarını oluşturmada tekniğini bulduktan sonra, tahta kalıplar sadece resim baskıları için kullanılıyordu. Kutsal resimleri çizip boyayan resim ustaları asıl resmi veren çizimi kalıptan basarak sonra boyamak gibi daha kolay üretme tekniğine yönelmeleri bu teknikte özgün resimler yapma yolunu açmıştır. Bu tekniğin kullanılması kağıdın Avrupa’da yapılabilmesini kolaylaştırmıştır. İlk kağıt fabrikası 1390 Mürnberg’de kurulmuştur. Rönesans döneminde Almanya’da Albecht Dürer; Lucas Granach, Holbein gibi ressamlar ağaç kalıplardan resimler basmıştır.

Türkiye’de yüksek baskı teknikleri

Türkiye’de ilk tahta oyma-basma resimler kitaplarda bulunmaktadır. “İbrahim Müteferrika 1730’da “Tarihi Hindi” isimli kitapta tahta kalıptan basılma resimler vardır.” Cumhuriyetin ilk on yılında Fransa ve Almanya’ya sanat öğrenimine giden sanatçılar geri dönüp birçok sanat eseri yapmışlardır. Fransa’dan Leopold Levy getirilmiş, Gazi Eğitim Enst. küçük boy alınmış bu metal gravür presi alınmış ancak ilk yıllarda daha çok linolyum oyulmuş kalıplardan yüksek baskı yapmak için kullanıldığı görülür. Gazi Eğitim Ens. Resim Bölümünde 1936 yılından sonra başlatılan linol oyma basma çalışmaları, 1960’a kadar sürmüştür. O dönemlerde linol bulmak kolay olduğu için tahta kullanılmamış. O dönemin öğrencilerinden sonra özgün baskı resimleriyle tanınmış sanatçılar şunlardır: Ferit Apa, Adnan Turani, Mustafa Aslıer, Nevide Rökaydın, Nevzat Akaral, Muammer Bakır’dır. Tahta oyma baskı tekniğini bütün olanaklarıyla öğretime alınmasını ilk kez 1957 yılında devlet tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulunda görülmektedir. Almanya’da eğitim görmüş Mustafa Aslıer 1958 D.T.C.S.O.’da görev almasıyla tahta oyma basmaya ağırlık vermişti ve çoğu resmini tahta kalıplardan basmıştır. Özgün baskıresim 1958-60’dan sonra gelişmiştir. Marmara Ünv. G.S.F. ders olarak verilmektedir.

Yazıyı Paylaş